سیاهه قرمز گونه‌های در معرض خطر IUCN، یا سیاهه قرمز IUCN، فراگیرترین مرجع بررسی وضعیت بقای گونه‌های زنده در جهان است. اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست (IUCN)، که این سیاهه را منتشر می‌کند، اصلی‌ترین مرجع در جهان برای بررسی وضعیت بقای جانوران است. در عین حال سیاهه‌هایی نیز از وضعیّت گونه‌های در خطر توسط گروه‌ها و کشورها منتشر می‌شوند که برآوردی از وضعیت انقراض این گونه‌ها در یک منطقه خاص هستند.
سیاهه قرمز بر پایه مهیارهای دقیق در رابطه با وضعیت انقراض هزاران گونه تهیه می‌شود. این معیارها برای همه جانوران در هر منطقه‌ای از جهان یکی هستند. هدف از تهیه این سیاهه آگاه کردن مردم و سیاست‌مداران در رابطه با وضعیت جانوران و کمک به جامعه جهانی در کم کردن میزان منقرض شدن گونه‌ها است.
IUCN تلاش می‌کند تا برآورد خود از هر جاندار را در هر پنج سال، یا بیشینه ده سال، یکبار بازبینی و به روز کند. این کار در روندی با همکاری چندین بازبین گروه تخصصی نجاتپانویس ۱ صورت می‌پذیرد. گروه بازبینان متخصصان گونه‌ای ویژه، گروهی از گونه‌ها و یا منطقه‌ای ویژه هستند و یا اعضای گروهی همچون بردلایفپانویس ۲ که به گونه تخصصی روی یک رده (در این مورد، پرندگان) فعالیت می‌کنند.
برآورد سال ۲۰۰۶
گاو میش کوهان‌دار اروپایی گونه‌ای در معرض خطر است.
سیاهه سال ۲۰۰۶، که در تاریخ ۴ مه آن سال منتشر شد، تعداد ۴۰٬۱۶۸ گونه کامل را پوشش داد به علاوه ۲٬۱۶۰ زیرگونه و نوع مختلف.
از میان گونه‌هایی که به طور کامل بررسی شدند تعداد ۱۶٬۱۱۸ عدد تهدید شده تشخیص داده شدند. از این‌ها ۷٬۷۲۵ تا جانور، ۸٬۳۹۰ تا گیاه و سه تا قارچ و گلسنگ بودند.
این برآورد ۷۸۴ گونه منقرض شده از سال ۱۵۰۰ میلادی تاکنون را برشمرد. هر سال تعدادی از گونه‌هایی که گمان بر انقراضشان می‌رفت دوباره یافت می‌شوند که پس از آن برچسب «اطلاعات کم» می‌خورند.
برآورد سال ۲۰۰۷
دلفین رودخانه‌ای چین در سال ۲۰۰۷ منقرض شده اعلام شد.
در سیاهه سال ۲۰۰۷، وضعیت دو گونه گوریل کراس ریور و گوریل غربی را از وضعیت در معرض خطر به در معرض انقراض، که تنها یک رتبه بالاتر از منقرض شده در حیات وحش است، منتقل کرد. دلیل این اقدام آلودگی به ویروس ابولا و شکار غیرقانونی در کنار دیگر عوامل بود. در این برآورد ۱۶٬۳۰۸ گونه تهدید شده تشخیص داده شدند که ۱۹۰ عدد بیشتر از تعداد آن‌ها در سال ۲۰۰۶ بود. آی‌یوسی‌ان اورانگوتان سوماترایی را در وضعیت در معرض انقراض و اورانگوتان بورنئویی را در وضعیت تهدید شده گذاشت.
برآورد سال ۲۰۰۸
برآورد سال ۲۰۰۸ میلادی در ۶ اکتبر این سال در کنفرانس جهانی محافظت از طبیعت IUCN در بارسلون، ایتالیا ارایه شد و "بحران انقراض را در شرایطی که از هر چهار پستاندار یکی در معرض نابودی همیشگی قرار دارد، تایید کرد." این برآیند نشان می‌دهد که از میان ۵٬۴۸۷ پستاندار ساکن بر زمین، تعداد ۱٬۱۴۱ تا توسط انقراض تهدید شده اند و ۸۳۶ گونه به عنوان اطلاعات ناکافی طبقه‌بندی شدند.۱
طبقه‌بندی
گونه‌ها به نه گروه بخش شده اند که این تقسیم بر پایه معیارهایی چون نرخ کاهش جمعیت، اندازه جمعیت، گستردگی و اندازه قلمرو و میزان پخش‌شدگی در جمعیت و منطقه زندگی آن‌ها انجام شده است:۲
منقرض (EX)پانویس ۳: هیچ نمونه‌ی زنده‌ای از جانور وجود ندارد.
گونه منقرض شده در حیات وحش (EW)پانویس ۴: تنها در اسارت موجود است و یا در گروه‌های محدود در منطقه‌ای بیرون از منطقه اصلی خود زندگی می‌کند.
گونه در معرض انقراض (CR)پانویس ۵: وضعیت بحرانی و احتمال بسیار بالای منقرض شدن در حیات وحش.
گونه در معرض خطر (EN)پانویس ۶: احتمال بالای انقراض در حیات وحش.
گونه آسیب‌پذیر (VU)پانویس ۷: احتمال بالای تهدید و در خطر بودن در حیات وحش.
گونه در نزدیکی تهدید (NT)پانویس ۸: احتمال دارد در آینده نزدیک در تهدید قرار گیرد.
کمترین نگرانی (LC)پانویس ۹: کمترین تهدید. شرایط مناسبی دارد و نیازی برای طبقه‌بندی در گروه‌های تهدید شده نیست. گونه‌هایی که پرشمار هستند و در مناطق گسترده‌ای از جهان حضور دارند در این دسته گذارده می‌شوند.
اطلاعات کم (DD)پانویس ۱۰: اطلاعات کافی برای رسیدن به برآوردی درباره ریسک انقراض آن در دسترس نیست.
بررسی نشده (NE)پانویس ۱۱: هنوز در بررسی‌های IUCN به شمار نیامده است.
در رده‌بندی آی‌یوسی‌ان جانور «تهدید شده» اغلب به جانورانی گفته می‌شود که در یکی از سه رده «در معرض انقراض»، «در معرض خطر» و یا «آسیب‌پذیر» گذاشته شده باشند.
همچنین نگاه کنید به
وضعیت بقا
گونه‌ها بر پایه سیاهه قرمز IUCN
برآورد سال ۲۰۰۶
گاو میش کوهان‌دار اروپایی گونه‌ای در معرض خطر است.
سیاهه سال ۲۰۰۶، که در تاریخ ۴ مه آن سال منتشر شد، تعداد ۴۰٬۱۶۸ گونه کامل را پوشش داد به علاوه ۲٬۱۶۰ زیرگونه و نوع مختلف.
از میان گونه‌هایی که به طور کامل بررسی شدند تعداد ۱۶٬۱۱۸ عدد تهدید شده تشخیص داده شدند. از این‌ها ۷٬۷۲۵ تا جانور، ۸٬۳۹۰ تا گیاه و سه تا قارچ و گلسنگ بودند.
این برآورد ۷۸۴ گونه منقرض شده از سال ۱۵۰۰ میلادی تاکنون را برشمرد. هر سال تعدادی از گونه‌هایی که گمان بر انقراضشان می‌رفت دوباره یافت می‌شوند که پس از آن برچسب «اطلاعات کم» می‌خورند.
برآورد سال ۲۰۰۷
دلفین رودخانه‌ای چین در سال ۲۰۰۷ منقرض شده اعلام شد.
در سیاهه سال ۲۰۰۷، وضعیت دو گونه گوریل کراس ریور و گوریل غربی را از وضعیت در معرض خطر به در معرض انقراض، که تنها یک رتبه بالاتر از منقرض شده در حیات وحش است، منتقل کرد. دلیل این اقدام آلودگی به ویروس ابولا و شکار غیرقانونی در کنار دیگر عوامل بود. در این برآورد ۱۶٬۳۰۸ گونه تهدید شده تشخیص داده شدند که ۱۹۰ عدد بیشتر از تعداد آن‌ها در سال ۲۰۰۶ بود. آی‌یوسی‌ان اورانگوتان سوماترایی را در وضعیت در معرض انقراض و اورانگوتان بورنئویی را در وضعیت تهدید شده گذاشت.
برآورد سال ۲۰۰۸
برآورد سال ۲۰۰۸ میلادی در ۶ اکتبر این سال در کنفرانس جهانی محافظت از طبیعت IUCN در بارسلون، ایتالیا ارایه شد و "بحران انقراض را در شرایطی که از هر چهار پستاندار یکی در معرض نابودی همیشگی قرار دارد، تایید کرد." این برآیند نشان می‌دهد که از میان ۵٬۴۸۷ پستاندار ساکن بر زمین، تعداد ۱٬۱۴۱ تا توسط انقراض تهدید شده اند و ۸۳۶ گونه به عنوان اطلاعات ناکافی طبقه‌بندی شدند.۱
طبقه‌بندی
گونه‌ها به نه گروه بخش شده اند که این تقسیم بر پایه معیارهایی چون نرخ کاهش جمعیت، اندازه جمعیت، گستردگی و اندازه قلمرو و میزان پخش‌شدگی در جمعیت و منطقه زندگی آن‌ها انجام شده است:۲
منقرض (EX)پانویس ۳: هیچ نمونه‌ی زنده‌ای از جانور وجود ندارد.
گونه منقرض شده در حیات وحش (EW)پانویس ۴: تنها در اسارت موجود است و یا در گروه‌های محدود در منطقه‌ای بیرون از منطقه اصلی خود زندگی می‌کند.
گونه در معرض انقراض (CR)پانویس ۵: وضعیت بحرانی و احتمال بسیار بالای منقرض شدن در حیات وحش.
گونه در معرض خطر (EN)پانویس ۶: احتمال بالای انقراض در حیات وحش.
گونه آسیب‌پذیر (VU)پانویس ۷: احتمال بالای تهدید و در خطر بودن در حیات وحش.
گونه در نزدیکی تهدید (NT)پانویس ۸: احتمال دارد در آینده نزدیک در تهدید قرار گیرد.
کمترین نگرانی (LC)پانویس ۹: کمترین تهدید. شرایط مناسبی دارد و نیازی برای طبقه‌بندی در گروه‌های تهدید شده نیست. گونه‌هایی که پرشمار هستند و در مناطق گسترده‌ای از جهان حضور دارند در این دسته گذارده می‌شوند.
اطلاعات کم (DD)پانویس ۱۰: اطلاعات کافی برای رسیدن به برآوردی درباره ریسک انقراض آن در دسترس نیست.
بررسی نشده (NE)پانویس ۱۱: هنوز در بررسی‌های IUCN به شمار نیامده است.
در رده‌بندی آی‌یوسی‌ان جانور «تهدید شده» اغلب به جانورانی گفته می‌شود که در یکی از سه رده «در معرض انقراض»، «در معرض خطر» و یا «آسیب‌پذیر» گذاشته شده باشند.
همچنین نگاه کنید به
وضعیت بقا
گونه‌ها بر پایه سیاهه قرمز IUCN